آیا میگرن بعد از یائسگی متوقف خواهد شد؟ | میگرن در زنان شیوع بالاتری نسبت به مردان داشته که بسیاری از تحقیقات علت این موضوع را تغییرات هورمونی در بدن زنان می‌دانند. چرخه ماهانه هورمونی در بدن زنان تغییراتی منظم و هدفمند است که با طول مدت مشخصی به صورت مرتب تکرار میشود. در این چرخه تخمک در تخمدان به بلوغ رسیده، سپس آزاد شده و در مسیر مشخصی حرکت کرده و در نهایت در صورت عدم لقاح آزاد میشود. آخرین مرحله از این چرخه، قاعدگی یا پریود است که با افزایش هورمون‌هایی مانند استروژن همراه است. تحقیقات نشان داده اند که تغییرات هورمونی شدید زمان قاعدگی یکی از محرک‌های مهم سردردهای میگرنی و عامل اصلی در نوعی از میگرن به نام میگرن قاعدگی هستند.به همین علت انتظار می‌رود با توقف این چرخه در زمان یائسگی سردردهای میگرنی ناشی از این چرخه نیز متوقف شوند. در ادامه در مورد رخداد سردردهای میگرنی در زمان یائسگی و مشکلات مبتلایان به میگرن در این دوران صحبت خواهیم نمود.
آیا میگرن بعد از یائسگی متوقف خواهد شد؟
ارتباط میگرن و یائسگی:
در بیش از 90% افراد مبتلا به میگرن، حملات میگرنی قبل از سن 40 سالگی شروع شده است. بیشتر این افراد اولین حمله میگرنی خود را در دوران جوانی یا اوایل بیست سالگی تجربه کرده اند و شروع میگرن در سنین بالا بسیار نادر است.
در دوران یائسگی فعالیت تخمدانها کمتر و کمتر شده و در نهایت متوقف خواهد شد. این دوران با پریودهای نامنظم و در نهایت حذف پریودها شناخته میشود که نشان دهنده کاهش تولید هورمون‌های جنسی است.
یائسگی یک اتفاق لحظه‌ای نیست و در یک بازه زمانی انجام شده و ممکن است فرایند کاهش و حذف چرخه قاعدگی تا بیست سال نیز به طول بینجامد. متوسط سن یائسگی بین 51 تا 52 سال با طیف سنی 40 تا 60 سال است.
در اوایل آغاز یائسگی در حدود 40 تا 45 درصد از زنان ممکن است تجربه افزایش تعداد یا شدت حملات میگرنی را تجربه کننددر حالی که تنها 15 درصد از زنان مبتلا به میگرن قاعدگی، از ابتدای آغاز یائسگی کاهش شدت و تعداد حملات را گزارش کرده اند.
شاید این رخداد خارج از تصور بسیاری از افراد بوده و بسیاری از افراد انتظار کاهش سریع سردردهای میگرنی را در ابتدای یائسگی دارند. اما در واقع یائسگی اتفاقی است که به دلیل ضعیف شدن یک چرخه ماهانه هورمونی در بدن ایجاد شده و این چرخه کماکان به صورت ضعیف تر از قبل در حال فعالیت است. این فعالیت به اندازه ای نیست که بتواند تخمک گذاری را القا کند، اما ظاهرا تغییرات هورمونی ایجاد شده برای تحریک سردردهای میگرنی به اندازه کافی قدرتمند است. به همین دلیل است که سردردهای پس از یائسگی در افراد مبتلا به میگرن قاعدگی از نظمی ماهانه برخوردارند. در این موارد، اثر هورمون ها به عنوان عامل محرک میگرن باید طی 2 تا 5 سال پس از یائسگی برطرف شوند.
همینطور ممکن است میگرن شما از نوع وابسته به قاعدگی نبوده و صرفا به علت ضعف و شرایط ویژه بدن شما در دوران قاعدگی به صورت شدیدتر احساس می‌شده است و حتی ممکن است میگرن شما به دلایل دیگری رخ می‌داده اما به دلایلی با زمان قاعدگی شما همزمان بوده است.
علاوه بر این اگر تغییرات هورمونی را به عنوان یکی از محرک‌های میگرنی شما به حساب بیاوریم، پس از یائسگی ممکن است اثر سایر محرک‌های غیر هورمونی بر وقوع حملات میگرنی بیشتر دیده شوند. این محرک‌ها با یک آستانه مشخصی می‌توانند موجب تحریک بروز میگرن شوند. این آستانه تحت تاثیر شرایط جسمی است و مواردی مانند قاعدگی میتواند آستانه تحریک را تغییر دهد. به عبارتی شما از ابتدا دچار میگرن وابسته به هورمون‌های قاعدگی نبوده اید و تنها به علت تغییر در آستانه تحریکی بدن، شدت سردردهای میگرنی شما در زمان قاعدگی بیشتر بوده است.
با تمام این تفاسیر، یائسگی میتواند برای زنان مبتلا به میگرن دوران بسیار سختی باشد. به علت غیر قابل پیش بینی بودن پریودها، پیش بینی حملات میگرنی سخت تر خواهد شد. همچنین مشکلات شایع زمان یائسگی مانند گرگرفتگی یا تعریق شبانه میتواند منجر به مختل شدن خواب شده و با افزایش سطح استرس شما احتمال وقوع حملات میگرنی را افزایش دهد.
سردردها و وقایع روزانه بدن خود را یادداشت کنید. ثبت این رویدادها میتواند به شما در یافتن الگوی حملات میگرنی و کنترل آنها کمک بسیار زیادی کند. همچنین در هنگام مراجعه به پزشک، داشتن این روزنگار میتواند به پزشک کمک شایانی در یافتن راهی برای بهبود شما کند.
میگرن بعد از یائسگی
درمان جایگزین هورمونی ( HRT )
بسیاری از پزشکان برای رفع مشکلات حاصل از یائسگی، هورمون‌های زمان پیش از یائسگی را برای افراد تجویز میکنند. در این حالت برای فرد شرایطی مشابه شرایط پیش از یائسگی ایجاد خواهد شد. در عین اینکه HRT برای افراد ضروری نیست اما بسیاری از مشکلات آنها را در این دوران حل خواهد کرد. در مورد افراد مبتلا به میگرن این درمان ممکن است موجب تاثیر بر حملات میگرنی شود.
HRT اگر به صورت صحیح انجام شده و بدن بتواند در این شرایط به تعادل برسد، خود ممکن است به کاهش سردردهای میگرنی پس از یائسگی در افراد منجر شود. با این وجود بسیاری از افراد بازگشت یا ازدیاد سردردها را پس از HRT گزارش کرده اند.
اگر برای علائم یائسگی به HRTنیاز دارید اما این درمان سر درد شما را بیشتر میکند،کنترل سردردتان کار سختی است.هرچند غیر ممکن نیست. شما باید با پزشکتان همکاری کنید تا دوز و تعادل مناسب هورمون را پیدا کنید.همچنین امتحان کردن روش های مختلف مصرف HRTها میتوان به پیدا کردن بهترین دوره درمان برای شما کمک کرد.
انواع مختلفی از HRT در دسترس است و تاثیر آنها بر روی میگرن بسته به نوع آنها متفاوت است. برای مثال شما ممکن است متوجه شوید که تغییر نوع آن از قرص ها به چسب های پوستی، سر درد شما را بهتر میکند. تحقیقات نشان داده است که، انواع غیر خوراکی HRTها سطح هورمون پایدارتری را مهیا میکنند و معمولا برای زنان مبتلا به میگرن توصیه می‌شوند. انواع غیرخوراکی میتواند به شکل برچسب های پوستی یا ژل ( که به صورت مالشی روی پوست استفاده میشود ) باشند.
با توجه به تاثیرگذاری قابل توجه هورمون درمانی بر عوارض حاصل از یائسگی، پیشنهاد میشود که در صورت مشاهده تاثیرگذاری این روش بر سردردهای میگرنیتان، از استفاده از این روش نا امید نشوید. اگر یک نوع از هورمون تراپی با شما سازگار نیست، ارزش این را دارد که نوع دیگری را امتحان کنید.
همچنین ممکن است با تغییر دوز HRT تاثیر آن بر میگرن شما کاهش یابد. اگر HRT موجب افزایش سردردهای میگرنی شما شد پیشنهاد میشود که پایین ترین دوزی از HRT که بتواند عوارض یائسگی شما را متوقف کرده و سطح پایداری از استروژن را در بدن شما ایجاد کند استفاده کنید.
میگرن بعد از یائسگی
هورمون درمانی یائسگی در زنان مبتلابه میگرن باعث افزایش خطر سکته مغزی نخواهد شد.
در زمینه ارتباط سکته مغزی و میگرن نظریات مختلفی ارائه شده و در این زمینه تحقیقات متعددی انجام شده. با توجه به اینکه تغییر احتمال رخداد سکته عددی بسیار ناچیز است، اثبات تاثیر واقعی سردرد میگرنی بر رخداد سکته کمی دشوار است. در مطالعات گسترده با تعداد بیماران بالا مشخص شده که میگرن تاثیر اندکی بر افزایش ریسک ابتلا به سکته مغزی خواهد شد. اما این میزان نسبت به سایر فاکتورهای موثر بر بروز سکته مغزی بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی است.
تاثیر افزایش هورمون استروژن در بدن نیز به همین میزان تاثیر ناچیزی دارد، اما برای احتیاط پیشنهاد میشود که فرد مبتلا به میگرن خصوصا میگرن همراه با اورا از مصرف داروهای حاوی استروژن پرهیز کند.
در دوران یائسگی، میزان هورمون استروژن در بدن کاهش یافته و درمان جایگزین هورمونی در واقع باعث افزایش سطح استروژن خون نشده و استروژن خون را به حالت نرمال ( حالت پیش از یائسگی ) تغییر خواهد داد. به همین دلیل این افزایش هورمونی به عنوان عامل افزاینده احتمال سکته مغزی محسوب نشده و نگرانی از این بابت وجود ندارد.
بیشتر پزشکان توصیه میکنند HRT را حوالی زمان یائسگی شروع کنید و فقط برای چندسال اول استفاده کنید. این کار باعث کاهش خطر استئوپروز(کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان) و شکستگی استخوان خواهد شد.
سایر درمان‌ها برای عوارض یائسگی
کلونیدین ( Clonidine ) دارویی است که گاهی برای کنترل فشار خون بالا استفاده تجویز میشود. این دارو میتواند برای درمان گرگرفتگی یائسگی استفاده شود. همچنین این دارو یکی از داروهای پیشگیرانه ( پروفیلاکسی ) میگرن به شمار می‌رود. هرچند کلونیدین به علت اثر گذاری ضعیف آن بر میگرن، به ندرت توسط پزشکان تجویز میشود اما میتواند در شرایطی که شما گرگرفتگی و میگرن دارید و نمیتوانید یا نمیخواهید از درمان هورمونی یائسگی استفاده کنید کمک کننده باشد.
درمان‌های غیر دارویی یائسگی
با توجه به مشکلاتی که ممکن است در فرایند هورمون درمانی یائسگی رخ دهد، گاهی استفاده از روش‌های غیر دارویی برای رفع مشکلات یائسگی پیشنهاد میشود. این روش‌ها بیشتر بر مبنای اصلاح سبک زندگی و یا استفاده از داروهای گیاهی است.
سبک زندگی
یک ورزش آرام و منظم و یک رژیم غذایی سالم در دوران یائسگی میتواند نه تنها موجب کاهش علایم آزاردهنده یائسگی، بلکه رفع کننده مشکلات حاصل از میگرن در سالهای اول یائسگی باشد. همچنین اصلاح سبک زندگی میتواند شما را در برابر سایر بیماری ها مثل بیماری های قلبی و استئوپروز محافظت کند. در این مورد می‌توانید از مشاوران سبک زندگی و تغذیه کمک بگیرید.
داروهای گیاهی
با نگاهی کوتاه به راهنماهای طب سنتی و گیاهی متوجه خواهید شد که تنوع گسترده ای از مکمل ها و درمان های جایگزین برای کمک به رهایی از علائم یائسگی وجود دارد. این داروها ممکن است در کنار داروهای مرسوم شما استفاده شده و یا به تنهایی به کار گرفته شوند. در صورتی که تصمیم به استفاده همزمان داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی دارید حتما در مورد عدم تداخل عملکردی این دو با یکدیگر بررسی کافی را انجام دهید.
معروفترین گیاهانی که برای کاهش مشکلات دوران یائسگی توصیه شده اند عبارتند از:
عصاره ی گیاه پنج انگشت که با عناوین فلفل کوهی یا درخت عصمت و پاکدامنی هم شناخته میشود به صورت محلول یا قرص وجود دارد. که میتواند در مرحله ی پیش از یائسگی برای برطرف کردن تغییرات هورمونی کمک کند.
ایزوفلاون‌ها (Isoflavones) مواد گیاهی هستند که ساختار شیمیایی آنها شبیه به استروژن انسان است. این مواد گیاهی در بدن مانند استروژن‌ها عمل میکنند. برای همین است که ایزوفلاون‌ها را فیتواستروژن نیز می‌نامند. سویا تأمین کننده‌ی اصلی ایزوفلاون‌ها محسوب میشود. البته حبوبات دیگری مانند عدس، نخود فرنگی، لوبیاها و حتی شبدر قرمز حاوی این ترکیبات گیاهی مفید می‌باشند. مصرف ایزوفلاون‌ها میتواند برای کاهش مشکلات ناشی از یائسگی مفید باشد. مطالعات استفاده از مکمل های ایزوفلاون را 40 تا 80 میلی گرم در روز توصیه کرده اند اما ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثرات و فواید آن دیده شود. ایزوفلاون‌ها عوارض جانبی خاصی نداشته اما ممکن است بر سردردهای میگرنی شما تاثیرگذار باشند.
روغن پامچال شب(گل مغربی) یکی دیگر از گیاهان توصیه شده برای رفع مشکلات یائسگی است. این دارو برای درد سینه ، نوسانات خلقی، و در بعضی خانم ها برای گرگرفتگی مفید است. همچنین میتواند عوارض جانبی مثل سردرد ، راش پوستی، و حالت تهوع داشته باشد.
تاثیر برداشت رحم بر میگرن:
عمل‌هایی مثل برداشت رحم یا به عبارتی عمل‌های ایجاد کننده یائسگی معمولا میگرن را بهتر نمیکند حتی ممکن است بدتر هم کند، مخصوصا اگر هم رحم و هم تخمدان ها برداشته شده باشند. اگر هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) به دلایل پزشکی دیگری لازم باشد، بعضی مواقع لازم است که برای رفع تاثیرات منفی حاصل از آن، هورمون درمانی انجام شود.
در هر صورت پیش از چنین عملی حتما پزشک خود را از ابتلا به میگرن آگاه ساخته و انجام این عمل را به پزشک متخصص مغز و اعصاب خود اعلام کنید. احتمال دارد که پس از انجام این عمل، پزشک فرایند درمان میگرن شما را تغییر داده و داروهای جدیدی برای شما تجویز نماید.
