آیا میگرن خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد؟

میگرن خطر سکته مغزی | نگرانی از آسیب دیدن مغز یا خطرات احتمالی که ممکن است بر اثر میگرن بروز کند یکی از دغدغه‌های مهم و سوالات همیشگی مبتلایان به میگرن است. به راستی آیا میگرن موجب سکته مغزی می‌شود؟ در این نوشته در مورد رابطه میگرن و سکته مغزی صحبت خواهیم کرد و میزان خطر سکته مغزی را در مبتلایان به میگرن بر اساس آمار و اطلاعات علمی مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که به بخشی از مغز شما، خون نرسد در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی به سلول های مغزی نرسیده و این سلول‌ها از کار خواهند افتاد. مرگ سلولی یک رویداد برگشت ناپذیر بوده و عموما سکته‌های مغذی آسیب‌های جبران ناپذیری را ایجاد می‌کنند.

دو مدل عمده سکته مغزی عبارتند از سکته مغزی ایسکمیک که به واسطه عدم خون رسانی به مغز ناشی از لخته خون یا چربی رخ خواهد داد. بیشتر انواع سکته‌های مغزی از نوع ایسکمیک هستند. نوع دیگر سکته مغزی که سکته مغزی هموراژیک است که به علت آسیب یک رگ خونی داخل مغزی رخ داده و به صورت خونریزی داخل بافت مغز رخ می‌دهد. در حدود ۱۳ درصد از سکته های مغزی را سکته های خونریزی دهنده تشکیل می دهند. اکثر سکته های مغزی، از نوع ایسکمیک هستند.

مطالعه پاتوفیزیولوژی میگرن نشان داده که این بیماری به فرایند‌های خون رسانی و فعالیت نورون‌های مغزی مرتبط بوده و شباهت برخی رویدادها در اورای میگرن با علایم عدم خون رسانی به سلول‌های مغزی فرضیات ارتباط میگرن و سکته مغزی را ایجاد کرده است.

ارتباط میگرن و سکته مغزی

با وجودی که شیوع میگرن بر زنان سه برابر بیشتر از مردان است، خطر سکته مغزی در مردان دوبرابر زنان گزارش شده است. با این وجود برخی مطالعات نشان داد که سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از لخته خون یا چربی) در زنان ۳۵-۴۵ ساله‌ای که مبتلا به میگرن همراه با اورا بوده‌‌اند و توسط راه‌های جلوگیری از بارداری، سیگار کشیدن و یا فشار خون بالا تشدید شده است شایع تر از افراد غیر مبتلا است. در مطالعات انجام شده در این زمینه، ارتباط معناداری مابین میگرن و سکته مغزی هموراژیک مشاهده نشده است.

در بررسی‌های انجام شده بر مقالات مختلt در زمینه ارتباط میگرن و ایسکمی، مشخص شده که تنها میگرن همراه با اورا است که موجب افزایش خطر سکته مغزی شده و ارتباطی مابین میگرن بدون اورا و سکته مغزی دیده نشده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به میگرن همراه با اورا دوبرابر افراد سالم در معرض خطر سکته مغزی هستند. همچنین این مطالعات نشان داده که این خطر در زنان بیشتر از مردان بوده و مواردی مانند مصرف دخانیات و استفاده از قرص‌های ضد بارداری موجب افزایش این خطر خواهد شد.

آیا افراد مبتلا به میگرن باید نگران سکته مغزی باشند؟

طبیعی است که با شنیدن اینکه احتمال سکته مغزی در شما 2 برابر افراد دیگر است حس بسیار بدی به شما دست خواهد داد. اما نکته ای که در این زمینه قابل تعمل است این است که این میزان در سایر افراد چقدر است که در افراد مبتلا به میگرن دو برابر می‌شود؟

خطر بروز سکته مغزی در افراد سالم بدون مصرف هیچ دارویی در حدود 0.004 درصد است. یعنی در هر 100 هزار نفر 4 نفر سالانه ممکن است دچار سکته مغزی شوند. این میزان در افراد مبتلا به میگرن همراه با اورا تقریبا دو برابر شده و عددی در حدود 0.008 درصد را شاهد هستیم. یعنی از هر 100 هزار نفر مبتلا به میگرن همراه با اورا 8 نفر ممکن است دچار سکته مغزی شوند. برای فهم بهتر این موضوع بهتر است بدانید که در ایران در هر سال به ازای هر 100 هزار نفر 20 نفر بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست خواهند داد.

همانطور که گفته شد، احتمال بروز سکته مغزی در یک فرد سالم پایین بوده و احتمال بیشتر وقوع این مشکل در افراد مبتلا به میگرن با اورا قابل چشم پوشی است. اما بایستی دقت داشته باشید که رفتارهایی که موجب افزایش احتمال سکته مغزی خواهند بود مانند مصرف دخانیات در مبتلایان به میگرن با اورا خطرات بیشتری را به همراه خواهد داشت.

همچنین قرص‌های پیشگیری از بارداری یا قرص‌های معروف به ال دی و اچ دی در ایران که ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند به خودی خود موجب افزایش احتمال سکته مغزی می‌شوند و از این رو به مبتلایان به میگرن با اورا توصیه می‌شود که از مصرف این داروها پرهیز کنند.

آیا در طول حمله میگرنی امکان وقوع سکته مغزی وجود دارد؟

این موضوعی قابل درک است که بسیاری افراد گمان می‌کنند که میگرنشان به علت سکته مغزی رخ داده و دیگران نیز نگرانند که در زمان حمله میگرنی بیش از هر وقت دیگری در شرایط مستعد وقوع سکته مغزی قرار داشته باشند. شواهدی کمی وجود دارد که نشان دهد سکته مغزی در زمان حمله میگرنی نسبت به هر زمان دیگری امکان رخداد بیشتری دارد. میگرن موردی شایع است. در برخی افراد، میگرن و سکته مغزی با یکدیگر رخ می‌دهند، اما امکان اثبات رابطه‌ای علی برای آنها به سختی ممکن است.

«انفارکتوس میگرنی» عنوانی است است که به سکته‌های مغزی ایسکمیکی اطلاق می‌گردد که در زمان حمله میگرنی رخ می‌دهند. در چنین شرایطی علائم اورا ادامه یافته و سکته مغزی ایسکمیک توسط اسکن مغزی تایید می‌شود. اگرچه تحقیقات نشان داده که چنین سکته‌ای مستقل از حمله میگرنی می‌باشد. همچنین تشابه زیاد برخی علایم اورا و سکته مغزی حتی ممکن است باعث شود که فردی دچار سکته مغزی شود ولی آن را با حمله میگرنی اشتباه بگیرد.

آیا سوماتریپتان موجب سکته مغزی می‌شود؟

یکی از نگرانی‌های دیگر پزشکان در مورد افراد مبتلا به میگرن، استفاده از خانواده تریپتان‌ها مانند سوماتریپتان و داروهای خوانواده ارگوتامین‌ها است. این داروها به صورت کلی موجب کاهش قطر عروق مغز شده و ممکن است با عملکرد خود موجب ایجاد خطر بروز سکته مغزی شوند. با این وجود مطالعات نشان داده اند که این داروها در صورتی که به میزان مجاز مورد مصرف قرار بگیرند، خطری برای بیمار نخواهند داشت.

همچنین توصیه می‌شود افرادی که مبتلا به بیماری‌های مرتبط با عروق مغز هستند و یا سابقه سکته مغزی دارند، حتما این داروها را زیر نظر پزشک خود مصرف کنند.

در این میان داروهای درمان میگرن یا پیشگیری کننده از بروز میگرن که باعث تنظیم خون‌رسانی به بافت مغز می‌شوند مانند داروی میگرن کات ممکن است در کاهش خطر بروز سکته مغزی در مبتلایان به میگرن همراه با اورا کمک کننده باشند. البته روش‌های پیشگیری از میگرن که مبتنی بر توقف درد و یا غیر فعال کردن اعصاب هستند مانند تزریق بوتاکس، تاثیری در خون رسانی به مغز ندارند.

راهکار افراد مبتلا به میگرن برای پیشگیری از سکته مغزی:

اگرچه خطر سکته مغزی برای افراد مبتلا به میگرن با اورا ناچیز است اما نباید به سادگی از آن گذشت. با این وجود به نظر می‌رسد بهترین راهکار برای افراد مبتلا حذف سایر عوامل افزایش دهنده احتمال سکته مغزی است.

به این افراد توصیه می‌شود که از مصرف دخانیات بپرهیزند و با رعایت رژیم غذایی و تحرک کافی از چاقی مفرط جلوگیری کنند. همچنین انجمن تنظیم خانواده تصدیق می‌کند که بهترین راهکار منع مصرف قرصهای ضدبارداری ترکیبی توسط زنانی مبتلا به میگرن همراه با اورا است. اگر به میگرن همراه با اورا مبتلا هستید می‌توانید سایر داروهای ضد بارداری یا روش‌های پیشگیری از بارداری را جایگزین قرص‌های ترکیبی ضد بارداری کنید.
البته ذکر این نکته نیز لازم است که در معرض خطر سکته مغزی قرار داشتن به معنای جان باختن در اثر وقوع سکته نیست. حدود 25% افرادی که از دچار سکته مغزی شده‌‌اند، بهبود یافته و و 50% دیگر نیز دچار نوعی ناتوانی پس از آن شده‌اند.

خطر ابتلای به سکته مغزی در سنین بالاتر در اثر میگرن:

در سنین بالای 50 سال فشار خون بالا، چاقی، افزایش سطح کلسترول خون، سیگار کشیدن و افزایش سن خود عوامل خطرسازی سکته مغزی به شمار رفته و باعث افزایش خطر بروز شکته مغزی خواهند شد. در این میان تاثیر میگرن چنان ناچیز بوده که در بررسی‌های آماری قابل چشم پوشی است. به همین علت است که میگرن را خطری برای سکته مغزی در جوانان به حساب آورده آن را در دوران کهولت سن ناچیز می‌دانند. البته ممکن است کاهش تاثیر میگرن به تغییرات هورمونی بدن زنان در سنین بالای 45 سالگی نیز مرتبط باشد که این مورد تاکنون اثبات نشده است.