بیماری ام اس یا multiple sclerosis (MS) یک بیماری عصبی شایع می باشد. این بیماری عصبی غالبا افراد 20 تا 40 سال را درگیر می کند.
3- علائم بیماری MS را بشناسید.
علائم این بیماری شامل:
بی حسی
تاری دید
عدم تعادل بدن
هماهنگی ضعیف عضلات
لکنت زبان
رعشه
خستگی بیش از حد
مشکلات حافظه
اختلال عملکرد مثانه
فلج
نابینایی
برخی از عواملی که به عنوان علل احتمالی MS مطرح شده عبارتند از:
- ژنتیک: ام‌اس مستقیما به ارث برده نمی شود. اما افرادی که با فردی دارای ام اس مرتبط هستند، بیشتر احتمال دارد که مبتلا شوند. احتمال اینکه خواهر و برادر یا فرزند یک فرد دارای ام‌اس مبتلا شود در حدود ۲-۳ درصد است.
- کمبود نور خورشید و ویتامین D : ام اس در کشورهای دور از استوا رایج تر است. یعنی می تواند به این معنی باشد که کمبود نور خورشید و کمبود ویتامین D در این وضعیت نقش مهمی ایفا می کند. اگر چه مشخص نیست که آیا مکمل های ویتامین D می توانند به جلوگیری از ام اس کمک کنند یا خیر
- سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به اسکلروز متعدد در مقایسه با کسانی است که سیگار نمی کشند دارند.
- چاقی نوجوانی: افرادی که در طول سال های نوجوانی چاق بودند، خطر ابتلا به MS بیشتری دارند
- عفونت های ویروسی: پیشنهاد شده است که عفونت ها به ویژه آنهایی که به وسیله ویروس اپستین بار (مسئول تب یا بیماری مونونوکلئوز عفونی) ایجاد می شوند، ممکن است سیستم ایمنی را درگیر کنند و منجر به ام اس در برخی افراد شود.
- جنسیت: زنان ۲ تا ۳ برابر احتمال ابتلا به MS بیشتر از مردان دارند. دلیل این امر معلوم نیست!
تحقیقات بیشتری لازم است تا بیشتر بدانیم که چرا ام اس رخ می دهد و آیا می توان برای جلوگیری از آن کاری انجام داد یا خیر.
تشخیص بیماری ام اس چگونه است؟
پزشک شما باید یک معاینه عصبی، یک تاریخچه بالینی و یک سری آزمایش دیگر برای تعیین اینکه آیا MS دارید یا نه، انجام دهد.
آزمایش تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اسکن ام آر آی: استفاده از رنگ کنتراست اجازه می دهد MRI برای تشخیص ضایعات فعال و غیر فعال در مغز و نخاع شما.
- آزمون بالقوه تحریک کننده: این تست به تحریک مسیرهای عصبی نیاز دارد تا فعالیت الکتریکی را در مغز شما تجزیه و تحلیل کند. سه نوع پتانسیل تحریک شده توسط پزشکان برای تشخیص MS به صورت بینایی، ساقه مغزی و حسی است.
- آزمایش مایع مغزی نخاعی (سوراخ کمری): پزشک شما ممکن است از این آزمایش برای پیدا کردن اختلالات در مایع مغزی نخاعی استفاده کند. اینکار می تواند به جلوگیری از بیماری های عفونی کمک کند.
- آزمایش خون: پزشکان از آزمایش خون برای تشخیص دادن و تمایز ام اس از سایر بیماری ها با نشانه های مشابه استفاده می کنند.
تشخیص MS نیاز به شواهدی از میلین زدایی داد که در زمان های مختلف در بیش از یک منطقه مغز، نخاع و یا اعصاب چشم است.
همچنین لازم است از بیماری های دیگر که علائم مشابهی دارند تمایز داده شود مانند:
- بیماری لایم
- لوپوس
- سندرم Sjögren
درمان ام اس
هنوز هیچ درمان قطعی و کاملی برای ام اس وجود ندارد. اما گزینه های متعدد و گسترده درمان و توانبخشی وجود دارد.
درمان ام اس نیاز به درمانی همه جانبه دارد. این همه جانبه بودن شامل درمان دارویی، توانبخشی، تغذیه و… می شود. در مقالات دیگر به طور تخصصی هر یک را بیان کرده ایم.
توانبخشی ام اس
توانبخشی ام اس یکی از مهمترین بخش های درمان ام اس است. درواقع درمان دارویی همه چیز نیست. هنوز هم درمان دارویی قطعی یافت نشده است.
توانبخشی شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارتز و پروتز است.
گفتاردرمانی به مشکلات بلع، تلفظ، صحبت کردن، مشکلات خستگی، پایین بودن صدا، گرفتگی صدا و… را درمان می کند. در مواردی که توانایی ارتباط برقرار کردن فرد به شدت آسیب دیده است گفتاردرمانگر می تواند تجویز ارتباط و مکمل جایگزین را پیشنهاد دهد.
فیزیوتراپی به درمان مشکلات حرکتی، کاهش آتروفی عضلات، تعدیل تون عضلانی و… می پردازد.
کاردرمانی به مسائل شناختی نظیر حافظه و توجه و مسائل حرکتی با استفاده از حداقل توانایی های فرد می پردازد.
ارتز و پروتز با تجویز وسایل کمکی به اصلاح وضعیت و… می پردازد.
اگر اطلاعات کامل تر و بیشتری از درمان مالتیپل اسکلروزیس نیاز دارید به مقاله ی زیر مراجعه کنید:
درمان ام اس »
دارویی
اگر ام اس از نوع عود و بهبود(RRMS) دارید، داروهای اصلاح کننده بیماری برای کاهش پیشرفت ام‌اس طراحی شده و میزان عود بیماری شما کاهش می یابد.
داروهای تعدیل کننده بیماری خود تزریقی عبارتند از گلاتیرامر (کوپاکون) و اینترفرون های بتا مانند:
- آونکس (Avonex)
- بتاسرون (Betaseron)
- اکستاویا (Extavia)
- پلگریدی (Plegridy)
- ربیف (Rebif)
داروهای خوراکی برای ام اس از نوع عود و بهبود عبارتند از:
- دی متیل فومارات (Tecfidera)
- فینگولیمود fingolimod (گیلنیا)
- تری فلومونید (Aubagio)
درمان های تزریق داخل وریدی برای ام اس از نوع عود و بهبود عبارتند از:
- آلمتوزوماب Alemtuzumab (Lemtrada)
- ناتالیزوماب (تیزابری)
- میتوکسانترون Mitoxantrone (Novantrone)، که فقط برای MS شدید است
داروهای اصلاح کننده بیماری در درمان ام اس پیشرونده موثر نیست.
پزشک می تواند کورتیکواستروئیدها، مانند متیل پردنیزولون (Medrol) و پردنیزون (Deltasone) را برای درمان عود بیماری، تجویز کند.
درمان های دیگر ممکن است علائم شما را کاهش دهد و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. از آنجا که ام‌اس برای همه متفاوت است، درمان بستگی به علائم خاص شما دارد. برای اکثر موارد، یک رویکرد انعطاف پذیر لازم است. یعنی برای هر فرد برنامه ی اختصاصی داشت.
دکتر بهروز امامی
فوق تخصص ریه IUC از انگلستان
