سکته ی مغزی زمانی رخ می دهد که خون به مغز نرسد. در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی به سلول های مغزی نمی رسد و میمیرند.
سکته های مغزی ایسکمیک
یکی از مهمترین علت های معلولیت و مرگ، سکته است! از بین انواع سکته های نیز مهمترین آنها سکته های ایسکمی هستند. چرا که بیش از ۸۰درصد تمام سکته های در جهان از این نوع است!
پس اهمیت این نوع سکته را فهمیدیم. بیایید به علائم، علت ها، روش های جلوگیری و اقدامات درمانی مربوط به سکته ی انسدادی را باهم بررسی کنیم.
سکته ایسکمیک یا انسدادی (به انگلیسی: Ischemic Stroke) یکی از سه نوع سکته مغزی شایع است. همچنین به عنوان ایسکمی مغزی یا سکته انسدادی شناخته می شود.
این نوع سکته مغزی ناشی از انسداد در عروقی است که خون را به مغز می فرستند. این انسداد، جریان خون و اکسیژن را به مغز کاهش می دهد و منجر به آسیب یا مرگ سلول های مغزی می شود. اگر گردش خون دوباره به سرعت برقرار نشود، آسیب مغزی می تواند دائمی شود.
- تقریبا ۸۷ درصد از تمام سکته های مغزی، سکته ایسکمیک است!
علائم سکته ایسکمیک چیست؟
علائم خاص سکته مغزی ایسکمیک بستگی به منطقه ای از مغز دارد که آسیب دیده است. علائم عمومی که در اغلب سکته های مغزی ایسکمیک رایج هستند عبارتند از:
- مشکلات بینایی، مانند نابینایی در یک چشم و یا دوبینی
- ضعف یا فلج در اندام، که بسته به شریان آسیب دیده ممکن است یک یا هر دو طرف درگیر شده باشد
- سرگیجه
- بی حالی و گیجی
- از دست رفتن هماهنگی
- پایین افتادن یک طرف از صورت
- آفازی یا مشکل در تکلم پس از سکته ی مغزی
هنگامی که علائم شروع می شود، اقدام به درمان در سریعترین حالت ممکن ضروری است. در غیر اینصورت باعث می شود که آسیب مغزی فرد دائمی شود.
اگر فکر می کنید کسی سکته کرده است، با استفاده از طریق راهنمای زیر فرد را ارزیابی کنید:
- صورت: آیا یک نیمه از صورت فرد پایین افتاده و به سختی آن را حرکت می دهد؟
- دست: اگر دست هایش را بالا ببرد آیا یکی از دست هایش به پایین می افتد؟ و یا بالا بردن دست ها برایش سخت باشد؟
- گفتار: آیا صحبت کردن فرد عجیب شده و یا کاملا نامفهوم صحبت می کند؟
- زمان: اگر پاسخ به هر یک از این سوالات بله باشد، وقت آن است که سریعا با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید!
اگر چه سکته خفیف برای مدت کوتاهی طول می کشد و معمولا به صورت خودبه خودی حل می شود، اما به مراجعه به پزشک نیاز دارد. این سکته خفیف می تواند نشانه ای از هشدار برای سکته مغزی ایسکمیک کامل باشد.
سکته ایسکمی چطور تشخیص داده می شود؟
پزشک معمولا می تواند از یک معاینه فیزیکی همراه با بررسی سابقه خانوادگی برای تشخیص سکته مغزی ایسکمیک استفاده کند. بر اساس علائم بیمار، پزشک همچنین می تواند اطلاعاتی راجع به جایی که انسداد وجود دارد، دریافت کند.
اگر بیمار علائمی از قبیل گیجی و گفتار ناواضح داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش قند خون را انجام دهد. این آزمایش به این دلیل است که گیجی و گفتار ناواضح بیانگر نشانه های کاهش شدید قند خون است.
یک CT اسکن مغزی نیز می تواند به تشخیص سکته مغزی ایسکمیک از بیماری های دیگر مانند سکته هموراژیک (خونریزی) یا تومور مغزی کمک کند.
هنگامی که پزشک شما سکته مغزی ایسکمیک را تشخیص داده، سعی خواهد کرد هنگام شروع آن و علت اصلی آن را تشخیص دهد. MRI بهترین راه برای تعیین زمانی که سکته مغزی ایسکمیک آغاز شده است می باشد.
آزمایشات مورد استفاده برای تعیین علت اصلی سکته شامل موارد زیر می باشد:
- نوارقلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای آزمایش ریتم های غیر طبیعی قلب
- اکوقلب (اکوکاردیوگرافی) برای بررسی لخته ها و ناهنجاری های قلب
- آنژیوگرافی برای دیدن اینکه چه شریان هایی مسدود شده اند و انسداد چقدر شدید است
- آزمایش خون برای تعیین مشکلات کلسترول خون و…
درمان سکته ایسکمی چیست؟
اولین هدف درمان، بازگرداندن تنفس، ضربان قلب و فشار خون به حالت طبیعی است. در صورت لزوم، پزشک سعی می کند فشار خون را در مغز با دارو کاهش دهد.
درمان اصلی سکته مغزی ایسکمیک، تزریق داخل وریدی فعال کننده پلاسمینوژن بافت (tPA) است، که لخته ها را حل می کند. زمانی که در عرض چهار ساعت و نیم از شروع سکته مغزی گذشته است استفاده از tPA بسیار موثر است. این دارو نمی تواند پس از پنج ساعت پس از شروع سکته مغزی داده شود.
از آنجا که tPA می تواند منجر به خونریزی شود، اگر سابقه ای از موارد زیر دارید نمی توانید آن را مصرف کنید:
- سکته هموراژیک
- خونریزی در مغز
- جراحی اخیر یا ضربه به سر
همچنین کسانی که داروی ضدانعقاد خون مصرف می کنند نمی توانند براحتی از این دارو استفاده کنند.
اگر tPA کار نکند، لخته ها می توانند از طریق جراحی برداشته شوند. از بین بردن لخته توسط جراحی می تواند تا ۲۴ ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی انجام شود.
درمان های دراز مدت شامل آسپرین (بایر) یا داروی ضد انعقاد خون برای جلوگیری از لخته شدن بیشتر است.
اگر سکته ایسکمیک ناشی از یک بیماری مانند فشار خون بالا یا آترواسکلروز باشد، برای درمان سکته نیاز به درمان این موارد دارید. به عنوان مثال، پزشک ممکن است یک استنت را برای باز کردن یک شریان کوچک که توسط پلاک چربی بسته شده است در رگ قرار دهد.
پس از سکته مغزی ایسکمی، شما باید برای مدت حداقل چند روز در بیمارستان بمانید. اگر سکته مغزی موجب فلج شدن یا ضعف شدید شود، ممکن است نیاز به توانبخشی برای بازگرداندن توانایی های از دست رفته داشته باشید.
توانبخشی شامل کادر گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارتز پروتز می باشد.
