اولتراسونوگرافی ریه (US) یک روش نوین، غیرتهاجمی و ایمن است که به دلیل مزایای متعدد آن، به‌ویژه در سال‌های اخیر، به یکی از ابزارهای اصلی تشخیصی در حوزه بیماری‌های ریوی تبدیل شده است.
این روش، که توسط دکتر سید بهروز امامی در کلینیک ایشان ارائه می‌شود، امکان تشخیص سریع و دقیق بسیاری از مشکلات ریوی را فراهم می‌کند و به طور فزاینده‌ای در بخش‌های اورژانس و مراقبت‌های ویژه به کار می‌رود. در ادامه، به معرفی کامل این خدمت، کاربردها، مزایا و مراحل اجرای آن می‌پردازیم.
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک انرژی صوتی غیرقابل‌شنیدن در محدوده فرکانسی ۲ تا ۲۰ مگاهرتز است که برای اهداف تشخیصی استفاده می‌شود. هنگامی که پروب (مبدل) سونوگرافی با پوست تماس پیدا می‌کند، پالس‌های ماورای صوت تولید می‌کند. این امواج در بدن حرکت کرده و به بافت‌های زیرین می‌رسند. در نهایت، این امواج پردازش شده و به تصاویری با طیف خاکستری تبدیل می‌شوند که روی صفحه نمایش دستگاه نشان داده می‌شوند.
آیا سونوگرافی ریه وجود دارد؟
بله، سونوگرافی برای تشخیص بیماری‌های ریوی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. سونوگرافی ریه (LUS)، روشی بدون اشعه، کم‌هزینه، سریع و قابل حمل است و امکان بررسی هم‌زمان ساختارهای ریوی را فراهم می‌کند. اولتراسونوگرافی ریه یا US با استفاده از امواج صوتی، امکان بررسی دقیق وضعیت بافت‌های ریه را بدون نیاز به تابش اشعه فراهم می‌کند. این روش، به دلیل دقت بالا در شناسایی مشکلات ریوی مانند تجمع مایعات، آمبولی ریه، ذات‌الریه و پنوموتوراکس، ایمنی بالا و سهولت استفاده، به ویژه در شرایط اورژانسی، مراقبت‌های ویژه و حتی در بالین بیمار، محبوبیت زیادی یافته است.
مزایای سونوگرافی ریه چیست؟
انتقال بیماران بدحال به اتاق عمل یا بخش تصویربرداری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اجتناب از این انتقال‌ها یک مزیت واضح اولتراسونوگرافی ریه محسوب می‌شود، زیرا معاینه می‌تواند در کنار تخت بیمار انجام شده و در طول روز به دفعات مورد نیاز تکرار شود، بدون آنکه خطری اضافی برای بیمار یا پرسنل ایجاد کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در مقایسه با رادیوگرافی قفسه سینه، سونوگرافی ریه ممکن است حساسیت بالاتر و ویژگی مشابهی در تشخیص افیوژن پلور (آب آوردن ریه)، پنومونی (ذات‌الریه)، پنوموتوراکس (تجمع هوا در فضای پلور (فضای بین ریه و دیواره قفسه سینه) و ادم ریوی (تجمع آب میان بافتی در ریه) داشته باشد.
مزایای کلیدی اولتراسونوگرافی ریه به‌عنوان یک ابزار تشخیصی عبارتند از:
- امنیت بالا: بدون اشعه مضر
- قابلیت تکرار: امکان انجام مکرر در کنار تخت بیمار
- کارایی تشخیصی: کیفیت تصویر بهتر در مقایسه با رادیوگرافی قابل‌حمل در شرایط بحرانی
- صرفه‌جویی در منابع: کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای تصویربرداری‌های سنتی
- قابل حمل و سریع: دستگاه‌های اولتراسونوگرافی قابل حمل بوده و می‌توانند در کنار تخت بیمار استفاده شوند، به ویژه در بخش‌های مراقبت‌های ویژه (ICU) و اورژانس.
- هزینه کمتر: در مقایسه با روش‌هایی نظیر سی‌تی اسکن، این روش مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
سونوگرافی ریه چه محدودیت‌هایی دارد؟
در استفاده از سونوگرافی ریه، لازم است برخی محدودیت‌ها در نظر گرفته شوند، زیرا اعتبار آن تا حد زیادی به تجربه و سطح آموزش بالینی کاربر وابسته است.
محدودیت‌های اصلی سونوگرافی ریه عبارتند از:
- ویژگی‌های دیواره قفسه سینه بیمار: مانند ضخامت بافت یا ساختار استخوانی.
- چاقی: بافت چربی اضافی می‌تواند از نفوذ امواج اولتراسوند بکاهد.
- آمفیزم زیرپوستی (Subcutaneous Emphysema): وجود هوا در بافت زیرجلدی، انتقال امواج را مختل می‌کند.
- پانسمان‌های زخم: ممکن است در انتشار امواج اولتراسوند اختلال ایجاد کنند.
اگرچه این روش محدودیت‌هایی دارد، اما در دستان یک پزشک آموزش‌دیده، می‌تواند به‌ویژه در شرایط بحرانی، یک روش سریع، ایمن و مؤثر برای ارزیابی ریوی باشد.
سونوگرافی ریه در تشخیص چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟
سونوی ریه (LUS) امکان تشخیص بسیاری از آسیب‌های تنفسی را فراهم می‌کند. این روش می‌تواند برای بررسی لایه‌های بافتی دیواره قفسه سینه مورد استفاده قرار گیرد. پرتوهای اولتراسوند ابتدا از ژل مخصوص عبور کرده و سپس به ترتیب از پوست، بافت زیرجلدی، عضلات دیواره قفسه سینه، دنده‌ها، عضلات بین دنده‌ای، دو لایه پلور (پلور جداری و پلور احشایی) با حفره پلورال بین آن‌ها و در نهایت به ریه‌ها می‌رسند.
سونوی ریوی امکان ارزیابی بیماران مبتلا به تنگی نفس حاد را فراهم می‌کند که معمولاً با پنومونی، ادم ریوی، پلورال افیوژن یا پنوموتوراکس همراه است و ممکن است در بیماری‌های مزمن انسدادی ریه (COPD)، آسم یا آمبولی ریوی نیز رخ دهد. در بیماران مبتلا به نارسایی تنفسی، از این روش نه تنها برای تعیین علت دیسپنه (تنگی نفس)، بلکه برای پایش درگیری ریوی در طول سیر بیماری و رد سایر شرایط اورژانسی که عوارض مشابه دارند هم می‌توان استفاده کرد.
LUS همچنین می‌تواند برای هدایت و ارزیابی پاسخ به مداخلات درمانی مؤثر بر سیستم ریوی مانند تجویز مایعات، تجویز دیورتیک‌ها، لوله‌گذاری تراشه، مدیریت ونتیلاتور و قرار دادن چست تیوب مورد استفاده قرار گیرد.
سونوگرافی داخلی ریه چیست؟
سونوگرافی اندوبرونشیال (سونوگرافی داخل برونش‌ها که راه‌های هوایی اصلی ریه‌ها هستند)، روشی است که برای تشخیص انواع مختلف اختلالات ریوی از جمله التهاب، عفونت یا سرطان استفاده می‌شود. این روش توسط متخصص ریه انجام می‌شود و در آن از یک لوله انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود که از طریق دهان وارد نای و ریه‌ها می‌شود. دستگاه EBUS شبیه به دستگاه مورد استفاده در کولونوسکوپی، البته کوچک‌تر و دارای یک دوربین ویدئویی با پروب سونوگرافی است که تصاویری از ریه‌ها و غدد لنفاوی مجاور ایجاد می‌کند تا مناطق مشاهده‌شده در عکس‌های رادیولوژی یا اسکن‌ها که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارند، به‌طور دقیق ارزیابی شوند.
آیا سونوگرافی داخلی ریه عوارض دارد؟
اگرچه سونوگرافی اندوبرونشیال روشی بسیار ایمن است، اما مانند هر اقدام پزشکی دیگر احتمال عوارض کمی از جمله عوارض زیر را به دنبال دارد:
- خونریزی در محل بیوپسی (نمونه‌برداری)
- عفونت پس از انجام سونوگرافی
- کاهش سطح اکسیژن خون در حین یا بعد از عمل
- احتمال بسیار کم کُلاپس ریه (پنوموتوراکس)
همه این عوارض قابل درمان هستند، اما ممکن است به‌جای ترخیص در همان روز نیاز به بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان داشته باشند.
تفاوت «سونوگرافی ریه» با روش‌های دیگر تصویربرداری چیست؟
سال‌ها به سونوگرافیست‌ها و سونولوژیست‌ها آموزش داده شده که ساختارهای هوادار، به ویژه ریه‌ها، با سونوگرافی قابل ارزیابی نیستند. روش‌های تصویربرداری مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) به دلیل سهولت و دقت در تفسیر یافته‌های ریوی مورد توجه قرار گرفته‌اند، که باعث شده رادیولوژیست‌ها کاربرد سونوگرافی ریه (LUS) را نادیده بگیرند.
رادیوگرافی قفسه سینه (CXR) در بسیاری از موارد همچنان اولین روش تصویربرداری مورد استفاده در موارد دارای علائم ریوی و تنفسی محسوب می‌شود. رادیوگرافی قفسه سینه یک آزمایش تصویربرداری است که از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر از ساختارها و اندام‌های داخل قفسه سینه استفاده می‌کند. این روش معایب خاص خود را دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به حساسیت و ویژگی محدود در بسیاری از موارد و دوز تابش (که می‌تواند به ویژه برای کودکان و زنان باردار یک عیب محسوب شود) اشاره کرد.
فلوروسکوپی قفسه سینه یک روش تصویربرداری تشخیصی است که از پرتوهای پیوسته اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر لحظه‌ای از قفسه سینه استفاده می‌کند، به ویژه زمانی که تشخیص با عکس ساده رادیوگرافی (CXR) نامشخص باشد. معایب اصلی این روش شامل مواجهه اضافی با اشعه، وضوح فضایی پایین و ارزیابی ذهنی است.
توموگرافی کامپیوتری که معمولاً به آن سی‌تی اسکن یا CAT اسکن می‌گویند، یک آزمایش تشخیصی است که با استفاده از یک سری تصاویر کامپیوتری گرفته‌شده از زوایای مختلف، تصاویر دقیقی از داخل بدن ایجاد می‌کند. یک کامپیوتر این تصاویر را جمع‌آوری و به ترتیب برای پزشک شما مرتب می‌کند. در مقایسه با اشعه‌ایکس سنتی، سی‌تی اسکن تصاویر مقطعی دوبعدی ایجاد می‌کند که اطلاعات بیشتری ارائه می‌دهند. در بسیاری از موارد، پزشک پس از مشاهده یک ناهنجاری در عکس اشعه‌ایکس، سی‌تی اسکن را تجویز می‌کند.
اگرچه سی‌تی اسکن نمی‌تواند تشخیص قطعی بدهد، اما در ارزیابی بیماری‌های ریوی و شرایطی مانند ذات‌الریه، سرطان، لخته‌های خونی یا آسیب‌های ناشی از سیگار کشیدن مفید است. با وجود اینکه در سی‌تی اسکن ریوی مواجهه با اشعه معمولاً کم است، اما زنان باردار باید از انجام این روش تصویربرداری اجتناب کنند. برخی افراد ممکن است واکنش آلرژیک به ماده حاجب (ماده‌ای که برای بهبود کیفیت تصاویر استفاده می‌شود) نشان دهند. اگر از کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته) رنج می‌برید، ممکن است به شما دارویی برای آرامش پیشنهاد شود.
ام‌آر‌آی (MRI) نیز با وجود داشتن قابلیت‌های مهم مانند در دسترس قرار دادن اطلاعات ارزشمند در مورد ویژگی‌های بافتی، عملکرد و متابولیسم، برای تصویربرداری از بافت ریه به‌خودی‌خود چندان مفید نیست، زیرا دیواره‌های آلوئولی (کیسه‌های هوایی ریه‌ها، ساختارهای میکروسکوپی که تبادل گازهای تنفسی را در ریه‌ها تسهیل می‌کنند) بسیار نازک هستند و به‌راحتی قابل تشخیص نیستند.
بنابراین مشاهده می‌کنیم عدم استفاده از اشعه ایکس در سونوگرافی ریه، مزیت قابل توجهی برای این روش تصویربرداری به شمار می‌رود.
روند انجام سونوگرافی ریه چگونه است؟
1. آماده‌سازی بیمار: بیمار در وضعیتی مناسب (معمولاً نشسته یا خوابیده) قرار می‌گیرد. در این مرحله نیازی به بیهوشی یا تزریق داروی خاصی نیست.
2. انتخاب پروب مناسب: پزشک از پروب خاصی استفاده می‌کند که برای تصویربرداری از ساختارهای قفسه سینه و ریه‌ها طراحی شده است.
3. تکنیک تصویربرداری: پروب روی قفسه سینه و بین دنده‌ها قرار می‌گیرد. تصاویر به‌صورت بلادرنگ روی نمایشگر دستگاه دیده می‌شوند و پزشک به دنبال علائم خاص نظیر خطوط A و B، وجود مایعات یا تغییرات ساختاری می‌گردد.
4. تفسیر نتایج: تصاویر ثبت شده توسط پزشک بررسی و تفسیر می‌شوند. نتایج معمولاً به‌سرعت در دسترس بیمار قرار می‌گیرد.
آیا قبل از انجام سونوگرافی ریه باید ملاحظات خاصی را در نظر بگیریم؟
خیر. سونوگرافی ریه برخلاف تعداد دیگری از انواع سونوگرافی به رژیم غذایی یا ملاحظات قبلی نیاز ندارد.
خدمات اولتراسونوگرافی ریه در کلینیک دکتر امامی
کلینیک دکتر سید بهروز امامی یکی از مراکز پیشرو در ارائه خدمات اولتراسونوگرافی ریه است. این خدمات با استفاده از تجهیزات مدرن و با تکیه بر تخصص و تجربه ایشان ارائه می‌شوند. برخی از ویژگی‌های این خدمات در مرکز ایشان عبارتند از:
- تشخیص سریع و دقیق بیماری‌ها: از پنومونی گرفته تا افیوژن پلورال و اِدِم ریوی
- راهنمایی برای اقدامات مداخله‌ای: کاهش خطر عوارض و بهبود نتایج درمانی
- پشتیبانی از بیماران اورژانسی: ارائه خدمات فوری در بخش‌های اورژانس و ICU
- توجه ویژه به کودکان: استفاده از این روش برای تشخیص بیماری‌های ریوی در کودکان بدون خطر تابش اشعه
برای دریافت نوبت ویزیت تخصصی با دکتر امامی و همچنین تشخیص نیاز به خدمات اولتراسونوگرافی ریه، از طریق لینک زیر اقدام فرمایید.
جمع بندی
طیف گسترده قابلیت‌های تشخیصی و ابعاد مختصر سیستم‌های سونوگرافی، سونوگرافی ریه را به ابزاری ضروری در تصویربرداری تشخیصی تبدیل کرده است. سونوگرافی ریه امکان تشخیص سریع در بالین بیمار را فراهم می‌کند و به‌ویژه در شرایط اورژانسی بسیار مفید است. دکتر بهروز امامی با تکیه بر دانش پیشرفته و تجهیزات مدرن، این خدمت را به شکلی تخصصی و دقیق به بیماران ارائه می‌دهد و با این رویکرد، گامی مؤثر در جهت بهبود تشخیص و درمان بیماری‌های ریوی و ارتقای سلامت جامعه برداشته است. اگر تمایل به استفاده از خدمات این مرکز دارید، همین حالا با مشاورین ما تماس بگیرید.
